ضلالت و افترا (قرآن)یکی از عوامل ضلالت که در آیات قرآن به آن اشاره شد، افترا است. ۱ - افترا به خداافترا به خدا، از عوامل گمراهى: ۱. «... وَ حَرَّمُوا ما رَزَقَهُمُ اللَّهُ افْتِراءً عَلَى اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ؛... آنچه را خدا به آنها روزى داده بود، برخود حرام كردند؛ و بر خدا افترا بستند. آنها گمراه شدند؛ و هدایت نيافتند.» ۲. «... فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ؛... پس چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه بر خدا دروغ مى‌بندد، تا از روى جهل، مردم را گمراه سازد؟! خداوند هيچ‌گاه گروه ستمکاران را هدايت نمى‌كند» ۳. «ذلِكَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِي فِيهِ يَمْتَرُونَ • ما كانَ لِلَّهِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ سُبْحانَهُ إِذا قَضى أَمْراً فَإِنَّما يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ • أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنا لكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ؛اين است عیسی پسر مریم؛ گفتار حقّى كه در آن ترديد مى‌كنند. هرگز براى خدا شايسته نبود كه فرزندى اختيار كند؛ منزّه است او! هرگاه امرى را اراده كند، تنها به آن مى‌گويد: موجود باش! بى درنگ موجود مى‌شود. روزى كه نزد ما مى‌آيند، چه گوشهاى شنوا و چه چشمهاى بينايى پيدا مى‌كنند! ولى اين ستمكاران امروز در گمراهى آشكارند.» ۴. «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلَّا إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً • انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا؛ و كافران گفتند: اين قرآن فقط دروغى است كه او به خدا افترا بسته، و گروهى ديگر او را بر اين كار يارى داده‌اند. آنها با اين سخن، ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند. ببين چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند، و توان پيدا كردنِ راه را ندارند!» ۵. «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُوَ يُدْعى إِلَى الْإِسْلامِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ؛چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه بر خدا دروغ بسته در حالى كه دعوت به اسلام مى‌شود؟! خداوند گروه ستمكاران را هدايت نمى‌كند.» ۲ - افترا به قرآنتهمتهاى کافران به قرآن، عامل ضلالت آنان: «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلَّا إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً • وَ قالُوا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَها فَهِيَ تُمْلى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا انْظُرْ • كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا؛ و كافران گفتند: اين قرآن فقط دروغى است كه او به خدا افترا بسته، و گروهى ديگر او را بر اين كار يارى داده‌اند. آنها با اين سخن، ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند. و گفتند: اين همان افسانه‌هاى پيشينيان است كه وى آن را رونويس كرده، و هر صبح و شام بر او املا مى‌شود. ببين چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند، و توان پيدا كردنِ راه را ندارند!» ۳ - افترا به پیامبر اسلامافترا به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله از عوامل ضلالت است. ۳.۱ - تهمت تعلیم قرآنتهمت تعليم قرآن به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله از ناحيه كافران، عامل ضلالت آنان: «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلَّا إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً • وَ قالُوا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَها فَهِيَ تُمْلى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا انْظُرْ • كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا؛ و كافران گفتند: اين قرآن فقط دروغى است كه او به خدا افترا بسته، و گروهى ديگر او را بر اين كار يارى داده‌اند. آنها با اين سخن، ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند. و گفتند: اين همان افسانه‌های پيشينيان است كه وى آن را رونويس كرده، و هر صبح و شام بر او املا مى‌شود. ببين چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند، و توان پيدا كردنِ راه را ندارند!» ۳.۲ - تهمت جادوزدگیتهمت جادوزدگی به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عامل گمراهى: «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا ... • ... إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُوراً • انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا؛ و كافران گفتند: ... شما تنها از مردى افسون شده پيروى مى‌كنيد! ببين چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند، و توان پيدا كردنِ راه را ندارند!» ۳.۳ - تهمت ناتوانیتهمت احتياج و ناتوانی به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از سوى كافران، عامل گمراهى آنها: «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلَّا إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً • أَوْ يُلْقى إِلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ يَأْكُلُ مِنْها وَ قالَ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُوراً • انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا؛ و كافران گفتند: اين قرآن فقط دروغى است كه او به خدا افترا بسته، و گروهى ديگر او را بر اين كار يارى داده‌اند. آنها با اين سخن، ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند. يا گنجی از آسمان براى او فرستاده شود، يا باغى‌داشته باشد كه از میوه آن بخورد (و امرار معاش كند)؟! و ستمكاران گفتند: شما تنها از مردى افسون شده پيروى مى‌كنيد! ببين چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند، و توان پيدا كردنِ راه را ندارند!» ۳.۴ - تهمت جنونتهمت جنون به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله باعث گمراهى: «ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ • فَسَتُبْصِرُ وَ يُبْصِرُونَ • بِأَيِّكُمُ الْمَفْتُونُ • إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛ كه به لطف و نعمت پروردگارت تو مجنون نيستى، و بزودى تو مى‌بينى و آنان نيز مى‌بينند، كه كدام يك از شما مجنونيد! به يقين پروردگارت بهتر از هر كس مى‌داند چه كسى از راه او گمراه شده، و نيز از هدایت‌یافتگان بهتر آگاه است.حال كه چنين است از تکذیب‌کنندگان اطاعت مكن.» ۴ - عناوین مرتبطعوامل ضلالت (قرآن). ۵ - پانویس
۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۱۰۹، برگرفته از مقاله «عوامل ضلالت (افترا)». |